Inleiding
Soms hoor je negatieve reacties als mensen ontdekken of als je ze vertelt dat je karatedo beoefent. “Sla je planken door, moet ik bang van je zijn?” en nog meer van dit soort reacties zijn vaak gebruikelijk. Meestal weet je met een een grapje of een serieus gesprek antwoord hierop te geven. Zodra mensen hierover doordenken of doorvragen ontkom je er toch niet aan dat 
mensen vragen gaan stellen over “Hoe zit dat met Japan in de oorlog met dat karate ?”, of andere vragen die in die richting gaan. Als je de geschiedenis van karate niet goed kent en de samenhang van het budo hiermee, weet je daar vaak geen antwoord op te geven. Nu is het verleden van Japan in de periode van 1920 tot na de tweede wereld oorlog niet florissant te noemen. De realiteit van karatedo is nog altijd het ontwikkelen van een betere persoon. De technieken zijn eigenlijk niet belangrijk. Het idee is het belangrijkst. De geschiedenis van de marathon was eigenlijk ook ontstaan in een oorlogsituatie, terwijl niemand daarover vervelend doet. Karate heeft een achtergrond van vechten, is daardoor spectaculair en wordt vaak door de niet-kenners als negatief be(ver)oordeeld. De eerste nationale Atletische tentoonstelling was voor Japan en grote gebeurtenis. In die tijd was er een groeiende trots voor alle sporters in die tijd. Vooral in de hogere klasse van het volk. Voor het karatedo is dit toch een meewerkende factor geweest. De demonstratie van Funakoshi maakte grote indruk op deze klasse. Op hun verzoek bleef Gichin nog enkele weken in Japan. Zijn grote kracht was zijn bescheidenheid en intelligentie..
Bidden voor Judo
Na deze demonstratie vroeg Jigoro Kano, de beroemde ontwikkelaar van het Judo, om in de Kodokan, het Judo hoofdkwartier, ook een demonstratie te geven. Funakoshi gaf deze demonstratie voor een select gezelschap dat bestond uit de beste leerlingen van Jigoro. Gichin werd geassisteerd door Shinkin Gima, een student van de Tokyo Shoka Daigaku (grote school, universiteit). Hij was een hoog gegradueerde karateka uit Okinawa die in Tokyo een studie volgde. Funakoshi demonstreerde het Kanku Dai, en Gima liep het kata Naihanchi welk nu bekend is als het Tekki Shodan. Kano was erg onder de indruk van Funakoshi. Hij nodigde hem dan ook uit een aantal weken langer in Japan te blijven, en bood hem zijn huis als verblijf aan.
Kano leerde een aantal basisbewegingen uit het karate zoals stoten, trappen en weringen. Later bleek dat Jigoro Kano een aantal van deze technieken heeft verwerkt in een hoger Judo-kata. Jigoro introduceerde Funakoshi bij invloedrijke mensen. Funakoshi begon heimwee te krijgen, toch hij bleef zijn doel nastreven om het karate in de wereld bekend te maken. Nadat Kano was overleden herdacht Funakoshi, (als hij weer eens in de Kodokan was) Jigoro door een gebed aan hem te wijden. Masatomo Takagi, die later technisch directeur werd van de Japanse Karate Kyokai (associatie), verweet hem dat hij voor het Judo bad. Funakoshi antwoordde hierop dat hij bad voor de geest van Jigoro, zonder hem was het karate nooit zo bekend geworden in Japan als het nu was.
Hoan Kosugi, de beroemde schilder en voorzitter van de Tabata Polar Club, een kunst society, vroeg Funakoshi zijn clubleden het karate aan te leren. Dit was voor het eerst dat karate in Japan aan een lagere klasse werd onderwezen. Op verzoek van Hoan Kosugi bleef Funakoshi wederom langer in Japan. De vrouw van Funakoshi heeft hem daarin gesteund. Ondanks dat Japanners alles verafschuwden wat met Okinawa te maken had, kregen zij steeds meer waardering voor het karate. Natuurlijk was de invloed van de hogere klasse hiertoe nodig. In minder dan negen maanden werd karate de populaire kunst onder de zogenaamde intelligentia.
Het eerste karateboek
In 1922 richtte Funakoshi de eerste karate-club op. Deze club werd gevestigd in Meisei Juku, een school voor studenten uit Okinawa. De school was gelegen in het Suidobata district van Tokyo. Om de kost te verdienen maakte Funakoshi overdag de school schoon, en hij verzorgde de schooltuin. Om zijn missie compleet te maken schreef hij zijn eerste karateboek, getiteld Ryukyu Kempo Karate. Dit boek werd uitgegeven door Bukyo-sha in 1922. Het boek bevatte onder meer voorwoorden van Prins Hisamasa, de gouverneur van Okinawa, Admiraal Rokuro Yashiro, vice-admiraal Chosei Ogasawara en de journalist Bakumonto Sueyoshi van de Okinawan Times. Hoan Kosugi illustreerde de technieken met tekeningen. Het boek bestond uit een aantal hoofdstukken. Deze waren getiteld:
- Wat is Karate
- De waarde van Karate
- Karate-training en Karate-les
- De organisatie van Karate
- De grondbeginselen van het Karate
- Er werd een appendix gewijd aan voorzorgsmaatregelen en het oefenen van Karate.
In de introductie schreef Funakoshi het volgende.
Diep in de schaduw van het menselijk bestaan ligt de vernietiging op de loer, zoals bliksem en donder bij heldere hemel ineens zich voordoet. Geschiedenis is het verhaal van het ontstaan en vallen van naties. Verandering is de wet van hemel en aarde, pen en zwaard zijn onafscheidelijk zoals twee wielen aan een as. De mens moet zich bewust zijn van deze twee krachten. Indien men de negatieve kracht niet kent weet men de positieve kracht niet te waarderen. Zo is het essentieel zich voor te bereiden op onverwachte nood.
Men moet altijd de moeilijke dagen blijven herinneren in de tijd van vrede. Dat moet de leidraad zijn van het denken van het Japanse volk. Nu genieten we nog van de vrede, en ons land maakt op elke gebied grote ontwikkelingen door. Zwaarden en lansen zijn nu zichtbaar onbruikbaar en zijn veilig opgeborgen. Nu wordt de subtiele kunst van zelfverdediging, karate, zeer populair. Mensen hebben mij gevraagd een boek hierover te schrijven. Echter probeer de kunst te houden als een kunst. Moge het karate zich als een mooie sport verspreiden over het land. Het trainen van geest en lichaam is een goede zaak. Het boek was een groot succes. Dit duurde echter niet lang. Kort voordat de tweede druk zou worden gemaakt, werden door een aardbeving (Dai Kanto) op 1 september 1923, alle drukplaten vernietigd. Funakoshi verloor ook vele jonge leerlingen als gevolg van die aardbeving. Noodgedwongen moest hij een baan aannemen bij de Daiichi Sogo Bank. Hij moest daar stencils maken. Omdat de afstand tussen zijn werk en de Meisi te groot was, werd Funakoshi uitgenodigd zijn dojo te verhuizen naar de dojo van Hiromichi Nakayama, een in die tijd beroemde kendo-leraar. Hiromichi was een traditioneel leraar, in zijn dojo mocht alleen de “weg” (do) beoefend worden. Voor Funakoshi was dit een grote eer omdat zijn kunst in die tijd nog geen geaccepteerde “do” vorm was. Hiromichi geloofde in de zuiverheid van het karate en stond dus toe dat in zijn dojo deze kunst werd beoefend. In 1925 kwam het tweede karateboek uit. De titel hiervan was “Rentan Goshin Toudi Jutsu” (Karate oefeningen voor zelfverdediging.)
Op de leeftijd van 56 (1924) jaar wanneer men reeds gaat denken aan pensioen ontving hij in Tokyo een prijs n.a.v. een karate-demonstratie in de Jichi Hal. Met alle publiciteit hierbij werd karate nog meer bekend onder het Japanse volk. Vanaf 1992 tot begin dertiger jaren bleef Funakoshi lesgeven in de dojo van Nakayama. Op 20 maart 1928 gaf Funakoshi een demonstratie voor de keizerlijke familie in het keizerlijk paleis. Voor Japan was dit zeer bijzonder omdat een vreemdeling (Ganjin) door de keizer persoonlijk was uitgenodigd om het karate te demonstreren. Samen met 15 leerlingen liet Funakoshi de waarde zien van het kata en het ippon kumite. Tussen 1922 en 1928 groeide de belangstelling voor karate voornamelijk binnen scholen en universiteiten. Professor Shinyo Kasuya nodigde Funakoshi uit om aan studenten van het Duits taleninstituut les te geven. De tweede officiële karateclub (Keio-club) werd toen opgericht. Deze club bestaat nog steeds. In 1930 werd de Takushoku Daigaku Karateclub opgericht. Tegenwoordig heet deze universiteit Hitotsubashi. Sedert die tijd tot aan nu zijn er in Japan meer dan 200 universiteiten waar karate wordt gegeven. Deze verspreiding via de universiteiten is zeer belangrijk geweest, vooral in de jaren zestig.
Originele stijlen
De andere karateleraren uit Okinawa zagen door het werk van Funakoshi hun kans om hun karate-ryu (stijl of school) ook te verbreiden. Dit gebeurde in de dertiger jaren. Chojun Miagi en Kenwa Mabuni beiden respectievelijk Goju-ryu- en Shito-ryu stilisten introduceerden hun karate. In 1935 brak een van de meest briljante leerlingen Hironishi Ohtsuka met Funakoshi en formeerde een eigen stijl karate, nu bekend onder de naam Wado-ryu. Vele anderen eisen op dat hun stijl origineel is echter het Shotokan, Goju-ryu en de Shito-ryu zijn originele stijlen. De meeste andere stijlen zoals het Wado en Kyokushinkai zijn afgeleide systemen. Tot op heden bestaat er een kleine disharmonie tussen de leiders van de stijlen. Echter hun doel is meestal hetzelfde, het perfectioneren van het menselijk karakter door karatedo.
De eerste Shotokan karate-dojo
In 1925 hebben verschillende karateka uit Japan meebetaald aan de bouw van een grote dojo voor Funakoshi als dank voor zijn grote werk. Een comité van invloedrijke karateka vormde een fonds om deze dojo te bouwen. Deze dojo werd ‘s werelds eerste onafhankelijke karate-dojo. Voorheen werd karate altijd beoefend bij andere instanties, zoals universiteiten of dojo’s van andere disciplines. De bouw begon midden 1925 in Zoshigaya, Toshima District. In de lente 1936 was de bouw voltooid. Ter ere van Funakoshi werd er een steen onthuld met de karakters “SHOTO-KAN”, dit betekent “de hal van Shoto”. Zijn studenten gebruikten hiervoor de auteursnaam van Funakoshi. Gichin schreef onder de naam Shoto vele gedichten. Zo is onze stijl karatedo aan de naam Shotokan gekomen.
Van Chinees naar Leeg
In 1935 en 1936 werd Funakoshi gezien als de leider van de hele karate-beweging. In die jaren schreef hij ook artikelen in de krant, welke later werden samengebonden tot het boek Karate-Do Kyohan. (Is nu nog steeds te koop !!!) Hij pleitte er voor dat karate een pure Japanse krijgskunst is en dat deze kunst met net zoveel respect behandeld moest worden als Kendo (zwaardvechten), Iaido (kunst van het zwaard trekken) en Judo. Het bijzondere hieraan is dat het woord “kara-te” chinese-hand betekende. Dit wekte veel weerstand op bij de japanners. Alles wat chinees was werd gezien als vijandig. Funakoshi ontdekte dat er ook een homoniem (woord met zelfde klank en verschillende betekenissen) was, en veranderde het karakter “kara” (chinees) in “kara” (leeg). Door de karakters te veranderen kreeg het karate een ander betekenis, namelijk “lege-hand”. Het vechten zonder wapens, maar nog meer het “leeg” zijn in filosofische zin. Omdat vele technieken door Chinese zee- en handelslieden in Okinawa werden geïntroduceerd noemde men het de kunst van de Chinese hand. Het karakter “Kara” betekent letterlijk “Tang”, zoals gebruikt in de term “Tang-dynastie”. De verandering van het karakter “kara” in het Zen-boeddhisme is hetzelfde als “ku”. Letterlijk betekent het zichzelf leeg maken. De Keio universiteit noemde later deze kunst officieel “Dai Nippon Kempo Karate-do”. Vertaald is dit, Groot Japanse Vuist methode van de lege handen. Hierna brak er onenigheid uit tussen de karate-leraren uit Okinawa. Sommigen voelden zich verraden door Funakoshi omdat in 1936 met de tweede druk van de Karate-do Kyohan (Meester handleiding) de karakters waren veranderd.
De Tirannie
In 1937 brak de oorlog uit. Japan vocht op verschillende fronten. Funakoshi’s dojo en de universiteits-dojo’s waren gevuld met fanatieke jonge mannen. In 1941 na de aanval op Pearl Harbor was de dojo overvol, zodat Funakoshi regelmatig studenten trainde op de straat en aangrenzende pleinen. Ondertussen ontwikkelde Japan zich als een grote roofstaat. De gruwelen die de Japanners 
bedreven tijdens de tweede wereldoorlog mogen bekend worden veronderstelt. Het uitproberen van karate-technieken op Chinese krijgsgevangenen was hiervan een onderdeel. In deze oorlog gedroegen de japanners zich niet als budoka of samoerai, al pretendeerden zij dat zij dat wel waren. In 1937 verklaarde Japan China de oorlog. In 1937 werd de Chinese stad Nanking door de Japanners ingenomen en naar schatting werden 42.000 inwoners en krijgsgevangenen doodgeschoten, verbrand, levend begraven, onthoofd, in de rivier verdronken of voor bajonetoefeningen gebruikt. De vrouwelijke inwoners kregen bovendien nog te maken met de terreur van verkrachting, terwijl in de omgeving van Nanking nog eens 80.000 chinezen op eenzelfde beestachtige wijze werden omgebracht. De Japanse samenleving was verworden tot een tirannieke, waarin het militarisme tot norm was verheven en waarin weinig meer was overgebleven van het aloude samoerai-ridderideaal. Ook daaruit moet de populariteit van het karate in Japan worden verklaard. Het was niet alleen een kunst die aansloot bij de oude tradities, maar ook één die de nieuwe realiteit goed van pas kwam: bij verlies van geweer of bajonet was nog niet alles verloren; ook handen en voeten kunnen gebruikt worden als wapens.
Geen Politiek
In zijn geschriften laat Funakoshi zich niet uit over deze ontwikkelingen. Politieke beschouwingen zullen we tevergeefs bij hem zoeken. In zijn boek Karatedo, my way of life, lijken zijn woorden een immens verdriet uit te spreken: “Sensei, hoorde ik vaak een jonge man zeggen als hij voor mij knielde, ‘ik ben opgeroepen en ik moet vertrekken om mijn land en mijn keizer te dienen.’ Dagelijks zou ik dit meerdere malen van mijn leerlingen te horen krijgen. Dag in, dag uit hadden zij op inspannende wijze in afwachting van een ongewapend gevecht met een denkbeeldige vijand en zij waren ervan overtuigd, dat zij daar klaar voor waren. Inderdaad werd mij verteld, dat sommige officieren hun rekruten vertelden dat als zij niet meer instaat waren een geweer of zwaard te gebruiken, zij hun vijand met hun blote handen moesten aanvallen. Dat werd een ‘karate-aanval’ genoemd. Natuurlijk vielen vele van mijn leerlingen in die strijd, zovele dat ik ze niet meer kon tellen. Ik voelde mijn hart breken als ik bericht na bericht ontving over de dood van al die veelbelovende jongens. In zo’n situatie stond ik eenzaam in de stille dojo en droeg een gebed op aan de ziel van de gestorven, waarbij ik me de dagen herinnerde waarin hij zo ijverig karate beoefende.”
Tot slot
Er is weinig bekend over de ontwikkeling van het karate in de periode van de Tweede Wereldoorlog. In de volgende pagina zal ik aan de hand van geschreven stukken en verhalen van Sensei Kase schrijven over Yoshitaka Funakoshi. In de periode van 1920 tot aan 1957 zijn er geen wedstrijden geweest. Sommige leerlingen in die tijd wilden weleens testen hoe ver ze waren. Funakoshi zei dan,” wedstrijden zijn eigenlijk niet mogelijk, omdat in karate de aanval niet bestaat”. Op het graf van Funakoshi staat dan ook de volgende zin:
“KARATE NI SENTE NASHI”
Er is geen eerste aanval in karate.
Lees meer over karate…